آمونیاک (Ammonia)
آمونیاک با فرمول شیمیایی NH3 ،ترکیبی از نیتروژن و هیدروژن است و مهمترین ترکیب هیدروژنی عنصر ازت می‌باشد که ترکیبات آن در طبیعت موجود بوده و همچنین از تجزیه مواد آلی ایجاد می‌گردد. آمونیاک به شكل گاز و مایع وجود داشته و گاز آمونیاک از هوا سبكتر، بی رنگ، بسیار تند و زننده، اشك آور بوده و در تماس با مجاري تنفسی ایجاد تحریك و اختلال کرده و باعث صدمه به فرد می‌گردد. مایع آمونیاک بی رنگ بوده و در تماس با پوست سوختگی شدید ایجاد می‌کند.
اوره(Urea)
حجم بسیار بالایی از آمونیاک جهت تولید کود اوره مصرف می شود، کود اوره مهمترین کود ازته در جهان بشمار می‌رود، این کود از ترکیب آمونیاک با گازکربن دي اکسید تولید می‌شود. محصول در ابتدا به صورت مایع غلیظ می‌باشد، پس از عمل تغلیظ سازي و جداسازي آب و عبور از برج دانه کننده به شكل دانه‌هاي سفید جهت کیسه گیري به وسیله تسمه نقاله به واحد بسته بندي محصولات ارسال می‌گردد.
تولید کود یك کسب وکار فصلی متاثر از آب و هوا است. تقاضاي کود عمدتاً در دوره کاشت ایجاد می‌شود که متاثر از تفاوت‌هاي منطقه‌اي است. به دلیل ماهیت اوره، در فصل تابستان و بهار نسبت به سایر فصل‌ها تقاضاي بیشتري براي این محصول وجود دارد
فرایند تولید آمونیاک و اوره
براي تولید اوره رایج‌ترین روش، پروسه هابر است که در آن هیدروژن موجود در گاز طبیعی با نیتروژن هوا ترکیب شده و آمونیاک تولید می‌شود و سپس آمونیاک تولید شده با کربن دي اکسید ترکیب شده و اوره تولید می شود، براي تولید ۱ تن اوره، ۵۸۰ کیلوگرم آمونیاک نیاز است.
صنعت اوره آمونیاک در جهان
صنعت اوره در ایران
در ایران ۷ شرکت پتروشیمی در صنعت اوره و آمونیاک فعالیت می‌کنند. شرکت‌هاي پتروشیمی شیراز، پتروشیمی پردیس، پتروشیمی خراسان، پتروشیمی کرمانشاه، پتروشیمی رازي، پتروشیمی لردگان و پتروشیمی مسجد سلیمان از شرکت‌هاي فعال در این زمینه هستند. پتروشیمی لردگان اسفند سال ۱399 با ظرفیت اسمی ۱ میلیون تن اوره، وارد مدار تولید شد و پتروشیمی مسجد سلیمان نیز بهار پیش به بهره‌برداري رسید. همچنین در این صنعت، شرکت‌هاي پتروشیمی هنگام، صنایع کشاورزي و کود زنجان، پتروشیمی گلستان، پتروشیمی زنجان و پتروشیمی همت نیز در حال احداث هستند.
مجموع ظرفیت اسمی تولید اوره ایران 9 میلیون تن است که حدود ۸۰ درصد این ظرفیت متعلق به ۵ شرکت بورسی باشد.
مقدار تولید اوره و آمونیاک شرکت‌های بورسی صنعت اوره در سال 1400 بر حسب هزارتن
مقدار فروش اوره به صورت داخلی و خارجی شرکت‌های بورسی در سال 1400 بر حسب هزارتن
محصولات، ظرفیت‌اسمی و مقدار تولید سال۱399 و‌سال۱4۰۰ شرکت‌هاي صنعت اوره
نکات حائز اهمیت شرکت‌های تولیدکننده آمونیاک و اوره
نحوه قیمت‌گذاری اوره داخلی
بنابر مصوبه ۰۷/۰۷/۱39۸ هیئت وزیران، قیمت فروش کود اوره کیسه‌هاي۵۰ کیلویی به شرکت خدمات حمایتی کشاورزي ۱2۵.39۸ ریال، (هرتن2۵۰.۷96 تومان) تعیین گردید. مطابق با این مصوبه سازمان برنامه و بودجه کشور موظف است ما به التفاوت حداقل قیمت کشف شده در بورس کالا در شش ماهه گذشته با قیمت فروش شرکت‌هاي پتروشیمی به بخش کشاورزي را پس از حسابرسی یارانه اي در لوایح بودجه سنواتی پیش بینی نماید تا پس از تصویب و تخصیص اعتبار توسط وزارت جهاد کشاورزي در اختیار شرکت هاي مذکور قرار گیرد.
نرخ گاز خوراک و گاز سوخت
بر اساس مصوبه سال ۱394 دولت، گاز طبیعی مصرفی پتروشیمی‌ها بر اساس فرمول زیر محاسبه می‌شود، نرخ به دست آمده از فرمول زیر در دو فصل بهار و تابستان با ۱۰ درصد تخفیف و در دو فصل پاییز و زمستان به دلیل بالا رفتن مصرف گاز خانوار ۱۰ درصد بیشتر محاسبه می‌شود.
4 هاب بزرگ دنیا هم شامل هنري هاب آمریکا، آلبرتا کانادا، TTF Dutch هلند و NBP انگلستان است که متوسط نرخ گاز در این 4 هاب تاثیر مستقیم بر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها دارد. اما با افزایش نرخ گاز در اروپا و بر اساس مصوبه حمایتی هیئت دولت در ۵ بهمن ماه ۱4۰۰، سقف 50000 ریالی براي نرخ گاز خوراک تعیین شد. بر اساس قانون بودجه سال ۱4۰۱، نرخ گاز سوخت پتروشیمی‌ها و صنایع پایین دستی معادل 4۰ درصد گاز خوراک تعیین می‌شود که با توجه به مصوبه بهمن ماه ۱4۰۰، سقف نرخ گاز سوخت نیز 20000 ریال خواهد بود.