ساختار کلی صندوق های سرمایه گذاری
1-امیدنامه و اساسنامه صندوق های سرمایه گذاری
برای مطلع شدن از چگونگی فعالیت و نظارت بر صندوق های سرمایه گذاری سرمایه گذاران میبایست با مطالعه دقیق اساسنامه ، امیدنامه و مقررات مربوطه با جزئیات آن آشنا شده و با توجه به استراتژی و انتظارات خودشان از سرمایه گذاری، در مورد خرید واحدهای سرمایه گذاری تصمیم مناسبی اخذ نمایند.
اهم موارد موجود در اساسنامه و امیدنامه صندوق های سرمایه گذاری شامل :
- استراتژی های سرمایه گذاری،
- ماهیت و میزان هزینه ها،
- هزینه هایی که بر عهده سرمایه گذار است،
- تعداد واحد های ممتاز و عادی و سرمایه صندوق،
- ارکان و موسسین صندوق.
2-ارکان صندوق:
ارکان صندوق شامل تیمی است که صندوق را مدیریت و یا بر عملکرد آن نظارت میکند و شامل موارد ذکر شده در ذیل است:
الف) مدیر صندوق
مدیران صندوق های سرمایه‌گذاری جزئی از اركان اجرایی صندوق هستند ، که باید از دانش، مهارت و تجربه خودشان در جهت سرمایه‌گذاری به نمایندگی از سرمایه گذاران استفاده کنند. مدیر صندوق مهمترین رکن صندوق سرمایه‌گذاری است و نقش بسیار مهمی در امور عملیاتی صندوق و همچنین نحوه سرمایه گذاری دارایی های صندوق ایفا میکند. این رکن بر اساس مقرارت سازمان بورس و اوراق بهادار از بین نهادهای مالی که مجوز فعالیت دارند، برگزیده میشود. این گزینش بر عهده مجمع صندوق است که در حقیقت از اجتماع دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز تشکیل میشود.
وظایف مدیر صندوق سرمایه‌گذاری:
از مهمترین و اصلی‌ترین وظایف مدیر صندوق سرمایه‌گذاری تصمیم‌گیری در مورد سبد سهام، ثبت و نگهداری رویدادهای مالی صندوق است. از آن جایی که مدیر صندوق مسئولیت های خطیری مانند، اجرای استراتژی سرمایه‌گذاری صندوق و مدیریت فعالیت‌های معاملاتی سبد سهام را به عهده دارد، این الزام بوجود می آید که صندوق توسط یک تیم مدیریتی حداقل ۳ نفره اداره شود که این گروه مدیریتی وظایف زیر را بر عهده دارند:
- سیاست‌گذاری و تعیین خط مشی سرمایه‌گذاری صندوق
- تصمیم‌گیری در خصوص اینکه چه زمانی اوراق بهادار یا سهام خریداری، فروخته یا نگهداری شوند.
- تصمیم‌گیری در مورد اینکه صندوق در پذیره‌نویسی یا تعهد خرید اوراق بهادار در چهارچوب مقررات اساسنامه و امیدنامه مشارکت داشته یا نداشته باشد.
- تعیین قیمت خرید و فروش اوراق بهادار صندوق مبتنی بر دستورالعمل‌های مصوب سازمان بورس
- تعیین حداکثر قیمت اوراق بهادار
- تجزیه و تحلیل داده‌های بازار و درک اهداف سرمایه‌گذاری مشتریان
- تحقیق و بررسی در مورد شرکت‌ها و جمع آوری اطلاعات مالی
- مشارکت در مراحل اجرایی صندوق مانند پذیره‌نویسی، صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری طبق اساسنامه صندوق
- ثبت و نگهداری حساب هر سرمایه‌گذار
- ارسال گزارش‌های متولی صندوق
- تعیین و نظارت بر کار کارگزار یا کارگزاران صندوق که وظیفه خرید و فروش اوراق بهادار را بر عهده دارند.
- جمع‌آوری و نگهداری تمام مدارک مربوط به وقایع مالی صندوق طبق اصول رویه‌ها، استاندارهای حسابداری، دستورالعمل‌های ابلاغ شده توسط سازمان و تهیه گزارش‌های مورد نیاز بر اساس مفاد اساسنامه
- محاسبه ارزش روز ارزش آماری قیمت صدور و ابطال هر واحد سرمایه گذاری مطابق مفاد اساسنامه
- تعهد خرید اوراق بهادار و انجام وظایف و مسئولیت‌های پیش‌بینی شده در اساسنامه
ب) متولی
ركن نظارتی صندوق است و توسط مجمع صندوق انتخاب میشود. در واقع متولی به عنوان نماینده و وکیل سرمایه گذاران برای اقامه هر گونه دعوای کیفری علیه صندوق تعیین گردیده است. پیشنهاد حسابرس به مجمع صندوق تأیید حسابهای بانکی افتتاح شده توسط مدیر برای صندوق نظارت مستمر بر عملکرد مدیر و ضامن.
ج) حسابرس
حسابرس، یکی از ارکان نظارتی صندوق‌ها است ،که از بین مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان توسط متولی صندوق انتخاب و با تصویب مجمع صندوق نهایی می گردد ، از مهمترین وظایف حسابرس در صندوق‌های سرمایه‌گذاری میتوان موارد زیر را نام برد :
- بررسی اصول و رویه‌های مدیر و متولی در اجرای وظایفشان،
- تهیه گزارش‌های حسابرسی برای صورت‌های مالی صندوق با رعايت استانداردهای مربوطه.
د) مجمع صندوق
مجمع صندوق سرمایه گذاری بالاترین رکن صندوق سرمایه گذاری است که با حضور حداقل نصف دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز (سرمایه اولیۀ تامین شده بوسیله موسسین) رسمیت می‌یابد. لازم به ذکر است که دارندگان واحدهای سرمایه گذاری ممتاز، به ازای هر واحد سرمایه گذاری ممتاز یک حق رای دارند، اهم وظایف مجمع عبارتست از انتخاب مدیر، متولی، ضامن ، حسابرس ، مدیر ثبت و بازارگردان .
ی) ضامن
از مهمترین شاخصه‌های انتخاب یک صندوق، نقدشوندگی آن است و این مهم با وجود یکی از ارکان صندوق به نام ضامن تسهیل میگردد، در حقیقت ضامن نقدشوندگی صندوق های سرمایه گذاری موظف هستند در شرایطی که صندوق ها براي انجام پرداخت هایشان طبق اساسنامه و يا در جهت ابطال واحدهاي سرمايه‌گذاري متقاضيان، وجه نقد كافي نداشته باشد، نقدینگی لازم را فراهم کند، اما نکته قابل توجه اینجاست که وجود رکن ضامن در صندوق های سرمایه گذاری اختیاری است و این امکان وجود دارد که در صندوقی ضامن وجود نداشته باشد.
3-واحد های صندوق :
در هر صندوقی 2 نوع واحد وجود دارد که شامل :
الف) واحد های ممتاز
واحد های ممتاز بطور کامل توسط مؤسس یا مؤسسان قبل از شروع پذیره‌نویسی اولیه خریداری میشود از ویژگی این واحدها غیرقابل ابطال بودن و قابلیت انتقال به غیر است. بعلاوه دارندگان واحد های ممتاز دارای امتیاز شرکت در مجمع صندوق و حق رای در آن هستند.
ب) واحد های عادی
واحدهای سرمایه‌گذاری عادی در طول دوره پذیره‌نویسی اولیه توسط سرمایه‌گذاران خریداری میشود. از ویژگی این واحد ها میتوان به عدم امکان قابلیت ابطال و قابلیت انتقال به اشخاص دیگر است. به علاوه دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری عادی امکان شرکت در مجمع صندوق را نداشته و از حق رأی برخوردار نیستند.
هر صندوقی دارای امید نامه و اساسنامه جداگانه و منحصر به فرد است که هر کدام با توجه به نوع و ماهیت آن صندوق ، حداقل تعداد واحدها، ارزش اسمی، حداقل میزان تادیه سرمایه در ابتدا تاسیس و درصد حداقلی سهام ممتاز و عادی را مشخص می نماید.