اکریلونیتریل بوتادین استایرن که اختصارا ABS نامیده میشود، یکی از پر‌مصرف‌ترین پلاستیک‌های دنیا میباشد. این ماده از پلیمریزاسیون استایرن و اکریلونیتریل در حضور بوتادین به دست میآید. این ماده دارای ویژگی‌هایی نظیر مقاومت بالا نسبت به ضربه، پایداری ابعاد نسبت به دما، مقاومت شیمیایی بالا و حساسیت به شعله میباشد. پلاستیک ABS دارای گریدهای بسیار متنوعی است که مرتبط با درصد استایرن، اکریلونیتریل و بوتادین آن و یا در ترکیب با سایر مواد بدست میآید. این ماده در سال ۱۹۴۸ برای اولین بار تولید شد و در سال ۱۹۵۴ به تولید انبوه رسیده است روش‌های پلیمریزاسیون برای تولید ABSبه شرح زیر میباشد:
در این روش، ابتدا لاتکس گرافت سرشار از بوتادین تولید میشود وسپس با کوپلیمر استایرن-اکریلونیتریل که به روش امولسیونی یا تعلیقی ساخته شده است، منعقد میشود.
استفاده از این فرآیند در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده است. در این فرآیند، پلیمریزاسیون در مخلوطی از پلیمر و مونومر صورت میگیرد قبل از پلیمریزاسیون، بوتادین در یک راکتور پیوسته در مخلوطی از استایرن، اکریلونیتریل و حلال حل میشود. سپس به زنجیرهایی از راکتورهای پلیمریزاسیون پیوسته دارای همزن منتقل میشود.
استفاده از این فرآیند اصلاً رایج نیست و شامل انحلال بوتادین در استایرن یا مخلوط استایرن و اکریلونیتریل در یک راکتور پلیمریزاسیون است. سپس ترکیبات به یک راکتور سوسپانسیونی حاوی آب منتقل میشود و در نهایت دوغاب به دست آمده با نیروی گریز از مرکز و فرآیند خشک کردن، جداسازی میشود.
ظرفیت اسمی تولید ABS در دنیا برابر 6.11میلیون تن در سال است که 80درصد آن فعال است و ساالنه 3.9میلیون تن ABS تولید میشود. منطقه شمال شرق آسیا، بزرگترین تولیدکننده و مصرفکننده ABS در دنیا است. کشور چین به تنهایی با سهم ۳۷درصدی، بیشترین ظرفیت اسمی تولید ABS را دارد و با سهم ۵۷درصدی، بزرگترین مصرفکننده این ماده در دنیا است.
بزرگترین شرکت تولیدکننده ABS در دنیا، شرکت تایوانی Chi mei است که 17درصد ظرفیت اسمی دنیا را در اختیار دارد. پس از آن شرکت‌های LG و INEOS .قراردارند.
بر اساس گزارش ICISتجارت ABS با حجمی برابر3میلیون و 556 هزارتن در سال، نشان می‌دهد که بیش از37درصد این ماده، میان مناطق مختلف دنیا تجارت میشود. صنعت لوازم خانگی، بزرگترین مصرفکننده ABS است. پس از آن صنایع الکترونیک، حمل و نقل و ساختمان در رده‌های بعدی قرار دارند. تقاضای این ماده طی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ به طور متوسط سالانه 8.4% افزایش داشته است و پیش‌بینی میشود که تا سال 2024 به 11میلیون و 169هزار تن در سال برسد.
تنها تولیدکنندگان ABS در ایران، دو شرکت پتروشیمی تبریز و پتروشیمی قائدبصیر بوده که مجموعاً ظرفیت اسمی در حدود 70هزارتن دارند. همچنین پتروشیمی جم در حال احداث واحد 200هزارتنی ABS میباشد که بنظر میرسد تا پیش از سال 1402 به بهره‌برداری نرسد. البته ذکر این نکته ضروری است که تنوع بالای گریدهای این محصول باعث شده که تولیدات پتروشیمی جم رقیب سایر تولیدکننده‌ها نباشد. مهمترین خریداران داخلی ABS ،شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی بوده و بخش کمی از محصولات داخلی، صادر می‌شوند. بنظر میرسد باتوجه به محدودیت تولید از یک سو و تمرکز بر افزایش تولید لوازم خانگی، تقاضای این محصول در سال‌های آتی دچار مشکل نشود.
عوامل موثر بر قیمت ABS
