تحلیل تکنیکال یک روش نموداری تحلیل بازار و تحلیل قیمت سهام است. در تحلیل تکنیکال قیمت سهام، وظیفه اصلی بر عهده اندیکاتورها است. اگر به نمودار قیمت سهام در بازار دقت کرده باشید، خواهید دید این نمودار از دو مؤلفه قیمت و زمان تشکیل شده است؛ بنابراین نمودار قیمت سهم، نشاندهنده مکان هندسی نقاطی است که از دو عامل قیمت و زمان تشکیل شده‌اند و ما میتوانیم به کمک داده‌های نمودار و با استفاده از فرمول‌های ریاضی یا فرمول‌های آماری، نماگرهای جدیدی را از آن خلق کنیم. اندیکاتورها به بیان دیگر ابزاری هستند که با اعمال یکسری روابط ریاضی مشخص روی قیمت سهم یا حجم معاملات یا هر دو شکل می‌گیرند.
انواع اندیکاتورها
روندی(trend base)
برخی اندیکاتورها روند بازار یا جهت بازار را نشان می‌دهند و این روند می‌تواند افزایشی، کاهشی یا خنثی باشد. شاخص حرکت جهت‌دار یک نمونه از اندیکاتورهایی است که روند صعودی و نزولی را مشخص میکند. همچنین انواع میانگینهای متحرک، شاخص رگرسیون خطی و شاخص روند قیمت و حجم، نمونه‌هایی از اندیکاتورهای روندی هستند.
نوسانگر(oscillators)
اسیلاتورها یا نوسانگرها به مجموعه‌ای از اندیکاتورها اطالق می‌شود که هدفشان درک و سنجش میزان هیجان خریداران و فروشندگان است. در حقیقت اسیلاتورها سعی دارند دماسنج هیجانات خریداران و فروشندگان فعال در سهام باشند و ما را از میزان هیجان خرید و فروش حاضر در معاملات آگاه کنند. همچنین اسیالتورها اندیکاتورهایی هستند که حول یک خط مرکزی یا سطوح معینی نوسان می‌کنند و معمولاً به دو دسته اسیلاتورهای مرکزی و نواری تقسیم می‌شوند. همانطور که مطرح شد دو لغت اندیکاتور و اسیلاتور مترادف نیستند، بلکه اسیلاتورها یکی از زیر مجموعه‌های اندیکاتورها محسوب می‌شوند و این اولین تفاوت اسیلاتور و اندیکاتور است.
اسیلاتورهای مرکزی
در اسیلاتورهای مرکزی منحنی در بالا و پایین یک نقطه یا خط مرکزی نوسان میکند و برای شناسایی قدرت یا ضعف حرکت قیمت بکار می‌رود؛ به طوریکه حرکت به بالای خط مرکزی تغییر قیمت صعودی و حرکت به پایین خط مرکزی تغییر قیمت نزولی را نشان می‌دهد. اندیکاتور MACD و ROC نمونه‌هایی از یک اسیلاتور مرکزی هستند که بالا و پایین خط صفر نوسان می‌کنند. (در پست‌های بعدی با این اندیکاتورها بیشتر آشنا می‌شویم.)
اسیلاتورهای نواری
این اسیلاتورها برای شناسایی سطوح اشباع خرید و اشباع فروش طراحی شده‌اند. از آنجاییکه این اسیلاتورها بین دو حد مشخص نوسان می‌کنند، استفاده از آنها درحرکت‌های روند دار مشکل است. اسیلاتورهای نواری برای بازارهایی که روند مشخص ندارند یا محدودهای جهت معامله دارند بهتر عمل می‌کنند.اندیکارتور RSI و اندیکاتور استوکاستیک، دو نمونه از اسیلاتورهای نواری هستند. در RSI نوارهای اشباع خرید و اشباع فروش به ترتیب در ۷۰ و ۳۰ تنظیم می‌شوند؛ به طوریکه اگر منحنی RSI به زیر ۳۰ برود نمایانگر قیمت در منطقه اشباع فروش است و اگر این منحنی بالای ۷۰ قرار گیرد نمایانگر قیمت در منطقه اشباع خرید است. در نوسان‌نمای استوکاستیک حرکت منحنی به بالاتر از ۸۰ و پایینتر از ۲۰ به ترتیب منطقه اشباع خریدوفروش است.
حجم(volume)
دسته‌ای از اندیکاتورها هستند که حجم و ارزش معاملات را نیز مورد بررسی قرار می‌دهند، مثال در روندهای صعودی افزایش قیمت و افزایش حجم معاملات نشانه استحکام روند است و در مقابل افزایش قیمت و کاهش حجم نشانه واگرایی و ضعف روند و برگشت احتمالی قیمت است. اندیکاتور جریان سرمایه(MFI) اندیکاتور حجم تعادلی OBV و اندیکاتور تجمع و توزیع نمونه‌هایی از اندیکاتورهای مرتبط با حجم هستند.
اندیکاتور بیل ویلیامز
مجموعه‌ای از اندیکاتورهایی که بیل ویلیامز خالق آنها بوده و به احترام تلاش‌های وی در یک خانواده قرار گرفته‌اند، این شاخص‌های ارائه شده به واسطه استراتژی‌ای که توسط بیل ویلیامز، معامله‌گر اسطوره‌ای، معرفی شدند خلق شده است. بیل ویلیامز برای اینکه بتواند درک صحیحی از روانشناسی بازار داشته باشد، روش معامله‌ای مختص به خود را توسعه داد. روشی که مبنایش استفاده از راهی منطقی برای تحلیل بازار و برهان غیرمنطقی آشفتگی است. شناخته شده‌ترین اندیکاتور این خانواده اندیکاتور Aligator است. البته در این خانواده دو اسیلاتور نیز وجود دارد،Oscillator Acceleratorو Awesome Oscillator که در بازار ایران کمتر استفاده می‌شود.
اندیکاتورها را به گونه‌ای دیگر نیز میتوان تقسیم‌بندی کرد:
اندیکاتور تأخیری(Lagging)
این اندیکاتورها در روندهای بلندمدت بهترین قابلیت را دارند و در کوتاه مدت اخطارهای تغییرات قیمت را نمی‌دهند و صرفاً به ما نشان می‌دهند که قیمت در روند صعودی یا روند نزولی قرار دارد. اندیکاتورهای دنباله‌رو یا اندیکاتورهای پیروی روند، روند اخطارهای خریدوفروش را دیر صادر می‌کنند، ولی با عدم توجه به تغییر جهت‌های مقطعی و کوتاه مدت ریسک معامله‌گر را کمتر کرده و او را در سمتی که بازار قرار دارد، نگه می‌دارند. اندیکاتور MACD یک نمونه اندیکاتور تأخیری است.
اندیکاتور پیشرو(Leading)
این نوع از اندیکاتورها برای پیشبینی سریعتر نرخ‌ها و تغییر جهت‌هایی که بعداً انجام خواهد شد به شما بیشتر کمک می‌کنند. اندیکاتورهای اساساً وظیفه اندازه‌گیری مقدار خریدها و فروش‌های هیجانی مثل یک سهام را دارد و با فرض اینکه یک سهام در این مناطق قصد تغییر در مسیر حرکت خود را دارد استفاده از اندیکاتورهای می‌توانند این تغییر جهت هشدار دهند.RSI نمونه‌ای از اندیکاتور پیشرو است.
جمع‌بندی
در این پست آموزشی به معرفی اندیکاتورها و تقسیم‌بندی آنها از دو دیدگاه انجام شد. در قسمت‌های بعدی پست‌های آموزشی به معرفی تک تک اندیکاتورها و کاربرد آن پرداخته می‌شود.بخش