براساس گزارشات و اطلاعات موجود، ایران دارای ۶8 نوع از انواع مواد معدنی مختلف میباشد که با انجام برنامههای اکتشافی تا 8۰ نوع مواد معدنی افزایش خواهد داشت که ۵۷ میلیارد تن ذخایر احتمالی و ۳۷ میلیارد تن ذخایر قطعی آن می باشد.
این ذخایر حدود ۷ درصد ذخایر کلی جهان را تشکیل می دهد. ارزش ذخایر معدنی ایران طبق برآوردهای اولیه ۷۵۰ میلیارد دلار و با اجرای برنامه های اکتشافی جدید تا 1400 میلیارد دلار پیش بینی گردیده است .
در سال ۲۰۲1، ایران با در اختیار داشتن ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تن ذخایر سنگ آهن خام به عنوان نهمین کشور در فهرست 1۰ کشور برتر دارای ذخایر این ماده معدنی در جهان قرار دارد. عمده ذخایر قطعی سنگآهن ایران در مناطق ایران مرکزی، گلگهر سیرجان و سنگان خراسان قرار دارد.
همچنین ایران در سال ۲۰۲1 میلادی توانست با تولید ۵۰ میلیون تن رتبه دهم تولید این ماده معدنی استراتژیک را در جهان به خود اختصاص دهد.
برنامههای آینده تولید سنگ آهن در ایران
براساس آخرین پایشهای انجام شده در مورد اهداف برنامههای تولید فولاد در سال 14۰4، جهت حصول به برنامه ۵۵ میلیون تن فولاد خام، نیاز به 8۰ میلیون تن کنسانتره سنگآهن میباشد که به منظور تولید این مقدار محصول میبایست 1۶۲ میلیون تن سنگآهن از معادن استخراج گردد.
ظرفیت ایجاد شده تا پایان سال 1۳99 حدود 9۵ میلیون تن و پیش بینی تا سال 14۰4 حداکثر تا 14۰ میلیون تن می باشد که مقدار ۲۲ میلیون تن کسری وجود دارد.
با روند برنامههای استخراج در سال 1۳9۷ به مقدار 8۷ میلیون تن و در سال 1۳98 حدود 9۳ میلیون تن و سال 1۳99 حدود 1۰۰ میلیون تن، دستیابی به میزان استخراج ۶۲ میلیون تن در سال 14۰4 از نظر کارشناسی و اعلام مشاور طرح مشکل بنظر میرسد.
لذا چنانچه عملیات اکتشافی جدید و افزایش ذخایر انجام نگیرد، در صورت حصول به برنامه تولید ۵۵ میلیون تن، با توجه به ذخایر موجود اکتشاف شده کشور، تأمین سنگآهن مورد نیاز صنایع فولاد کشور در بلندمدت پاسخگو نخواهد بود.
طبق آمارهای اخذ شده، ذخیره زمین شناسی اکتشاف شده در ایران به مقدار ۵ میلیارد تن و ذخیره قطعی در سال 1۳99 بمقدار ۳/۳ میلیارد تن با متوسط عیار 4۶ درصد برآورد گردیده است.
چنانچه ذخایر جدیدی کشف نگردد و روند استخراج سال 1۳99 (1۰۰ میلیون تن) تا پایان سال 14۰۳ با رشد سالیانه 1۰ درصد انجام گیرد) کل مصرف 610.5 میلیون تن (باقیمانده ذخایر به مقدار حدود 690.2 میلیون تن و با فرض استخراج سالیانه 1۶۲ میلیون تن پس از سال 14۰4 حداکثر تا 1۷ سال پاسخگو خواهد بود.
4 شرکت در بازار سرمایه وجود دارد که سنگآهن تولید میکنند و در صنعت کانه های فلزی درج شده و در حال معامله می باشند. این شرکت ها عبارتند از: شرکتهای صنعتی و معدنی گلگهر با نماد کگل، صنعتی و معدنی چادرملو با نماد کچاد، شرکت سنگآهن گهر زمین با نماد کگهر، شرکت توسعه معدنی و صنعتی صبانور با نماد کنور.
قیمت سنگ آهن در ایران تابع قیمتهای جهانی نبوده و درصدی از قیمت شمش فولاد خوزستان است. قیمت کنسانتره سنگ آهن برابر با 1۶ – 20.5 درصد و قیمت گندله سنگ آهن نیز برابر با 23.5 -۲8 درصد میانگین ماهانه قیمت شمش فولاد خوزستان میباشد.
حقوق دولتی و بهره مالکانه
شرکتهای سنگآهنی در ایران بر اساس مالکیت پروانه بهرهبرداری باید یکی از دو نوع حقوق دولتی و بهره مالکانه را پرداخت کنند.
شرکت هایی که پروانه بهرهبرداری از معدن دارند، بر اساس ماده 14 قانون معادن، مکلف به پرداخت حقوق دولتی هستند. کنور و معادن سنگ آهن احیا سپاهان (زیرمجموعه واحیا) در این دسته قرار میگیرند.
شرکتهایی که از معادن ایمیدرو بهرهبرداری میکنند. مثل کچاد، کگل و کگهر باید مبلغی تحت عنوان بهره مالکانه پرداخت کنند. بهره مالکانه عبارت است از مبلغی که دارنده پروانه بهرهبرداری از بهره بردار دریافت میکند
این مبلغ از سال 1۳9۲ به بعد در قانون بودجه به منظور تشویق شرکتها برای تکمیل زنجیره تولید و فرآوری بیشتر سنگ آهن به صورت پلکانی تعیین شده است. اما برای همه شرکتها یکسان نیست.