آیا میدانستید در 15 ماه گذشته 9 هزار میلیارد تومان اوراق گام توسط 5 بانک منتشر شده است؟ از اوراق گام چه میدانید؟
تامین مالی موضوعی است که شرکتها و بنگاههای اقتصادی بسیاری با آن روبهرو هستند. هر یک از صاحبان مشاغل در پی روشی هستند تا نیازهای مالی خود را به منظور پیگیری و اجرایی کردن اهدافشان تامین کنند. بازار بورس یکی از بسترهایی است که این افراد میتوانند منابع مالی خود را به روش گوناگون از آن تامین کنند. در راستای همین هدف بود که چند سال پیش بانک مرکزی تصمیم به اعطای تسهیلات از طریق اوراق بهادار گام کرد.
اوراق گواهی اعتباری مولد (گام) چیست؟
بانک مرکزی با هدف رفع موانع پولی رونق تولید، هدایت منابع مالی به فعالیتهای مولد اقتصادی و تأمین سرمایه درگردش سالم و پایدار برای واحدهای تولیدی، طرح گواهی اعتبار مولد (گام) را ازطریق صدور اوراق گام، بر اساس دستورالعمل ارائه شده اجرا مینماید.
در حقیقت انگیزه بانک مرکزی در طراحی اوراق گام این بود که شرایطی فراهم شود که شرکتهایی که به لحاظ توانگری مالی و ساختار مالی وضعیت مناسبی دارند، توسط سیستم بانکی تضمین شوند ولی سرمایه موردنیاز آنها بهجای اینکه از محل سپردههای بانکی پرداخت شود، توسط بازار سرمایه تأمین شود. لذا میتوان گفت که اوراق گام مبتنی بر حسابهای پرداختنی شرکتها است.
از آنجایی که سررسید این اوراق کوتاه مدت (1 الی 12 ماه) است ، این اوراق بیشتر مشابه ابزارهای بازار پول است چون به طور معمول ابزارهای تأمین مالی بازار سرمایه برای دورههای بلندمدت منتشر میشوند. همچنین از این حیث که ضمانت این اوراق نیز توسط بانکهایی انجام میشود که توانگری مالی و کفایت سرمایه دارند، باز هم این اوراق در حیطه بازار پول قرار میگیرد؛ اما از این لحاظ که این اوراق معاملات ثانویه دارد، نقدشونده است و از آنجایی که منابع این اوراق از بازار سرمایه تأمین میشود، در حوزه بازار سرمایه قرار میگیرد.
درباره سقف اعتباری اوراق اعتباری مولد (گام)، هر بنگاه متعهد معادل 120 درصد از فروش سال آخر آن بنگاه برمبناي صورتهاي مالی حسابرسی شده پس از کسر مانده تسهیلات مرتبط با تأمین مالی سرمایه در گردش بنگاه مربوطه و تعهدات ناشی از اوراق گام قبلی منتشره نزد شبکه بانکی تعیین میگردد.
روند انتشار اوراق گواهی اعتباری مولد چیست؟
تولیدکننده با مراجعه به بانک و با توجه به مواد خام موردنیازش، درخواست مبلغی از اوراق بهادار گام میکند. بانک نیز پس از انجام اعتبارسنجی و وضعیت واحد تولیدی، میزان اوراق مجازی را که میتواند به او ارائه کند، مشخص میکند.
پس از این که میزان مجاز اوراق مشخص شد، تولیدکننده باید به سراغ یک فروشنده مواد اولیه برود و فاکتور خریدی از او دریافت کند و به بانک تحویل دهد. در ادامه این فرایند، اوراق صادر و به فروشنده تحویل داده میشود. به همین صورت تولیدکننده میتواند که مواد خام اولیه موردنیاز خود را تامین کند. تولیدکننده با در دست داشتن این اوراق تا مدتی معین که در سررسید آن درج شده است، میتواند مواد خام را تهیه کند. اگر هم تمایلی به این کار نداشته باشد، میتواند اوراق مذکور را در بازار فرابورس به فروش برساند.
ویژگیهای مهم اوراق گام چیست؟
مهمترین ویژگی اوراق بهادار گام این است که بانک پرداخت مبلغ اسمی این اوراق را در سررسید تضمین میکند. این اوراق به شکل الکترونیک و در قطعات استانداردی با ارزش اسمی یک میلیون ریال و فاقد کوپن سود از جانب بانکهای عامل منتشر میشوند. مشخصات این اوراق شامل موارد زیر میشود:
- تاریخ صدور
- تاریخ پذیرش در فرابورس
- تاریخ سررسید
تاریخ صدور نشانگر زمان صدور اوراق از جانب بانک صادرکننده است. همچنین این مسئله بیان میکند که در چه تاریخی این اوراق به واحد تولیدی متقاضی منتقل شدهاند. تاریخ پذیرش نیز زمانی را نشان میدهد که در آن این اوراق در فرابورس قابل معامله میشوند. این تاریخ برابر است با یکششم زمان صدور اوراق تا سررسید آنها. تاریخ سررسید نیز زمانی را نشان میدهد که در آن وجه به حساب دارنده نهایی اوراق واریز خواهد شد. تاریخ سررسیدها معمولا در آخرین روز کاری هر ماه خواهند بود.
اما از زمان صدور تا پذیرش در فرابورس این اوراق را میتوان تنها در میان اعضای سامانه گام و بر اساس سازوکار این سیستم معامله کرد. پس از پذیرش در فرابورس، معاملات سامانه گام متوقف میشوند. در این مدت تنها راه معامله این اوراق از طریق فرابورس خواهد بود.
هزینههای تامین مالی از طریق انتشار اوراق گام چقدر است؟
این روش معمولاً حدود 22 الی 25 درصد سالیانه هزینه برای تامین مالی متقاضی دارد که بسته به تعامل اعتباری متقاضی با بانک عامل، نوع وثایق تودیع شده و شرایط نرخ بازده تا سررسید اوراق تعیین میگردد.
فرایند انتشار اوراق گام چگونه است؟
این اوراق به صورت یکشکل از جانب بانکهایی که تایید بانک مرکزی را دارند، منتشر میشوند. مثلا بانک تجارت را در نظر بگیرید؛ اوراق منتشر شده توسط این بانک اوراق گام بانک تجارت نام دارد و ضمانت کامل این اوراق بر عهده این بانک است. در این اوراق سرمایهگذاران کاری به ارتباط میان بانک صادرکننده و بانی ندارند.
نماد این اوراق از دو بخش تشکیل میشود که بخش اول با حرف «اگ» مشخص میشود و بخش دوم سررسید اوراق را بیان میکند. به عنوان مثال اگ۰۰۰۶۱۸ نمونهای از نماد اوراق بهادار گام بانک تجارت است که سررسید آن در ششمین ماه سال1400 یعنی شهریورماه است.