در ادامه گامِ هشتم تحلیل بنیادی به آموزش آخرین صورت مالی اساسی یعنی همان صورت جریان وجه نقد میپردازیم؛ در حقیقت صورت جریان وجه نقد (Cash flow statement) یکی از صورت های مالی اساسی است که حسابداران آن را در هر دوره همراه با سایر صورت های مالی تهیه میکنند، اطلاعات منتشره در صورت جریان وجوه نقد در حقیقت میزان ورود و خروج وجه نقد را در همه زمینه ها و به هر عنوانی تشریح و در 3 طبقه دسته بندی می نماید .
این گزارش همانند سایر صورت های مالی جهت اطلاع استفاده کنندگان صورت های مالی از جمله سهامداران افشا و مورد استفاده آنان قرار میگیرد.
در گذشته بر اساس استاندارد های حسابداری صورت جریان وجه نقد 5 طبقه شامل »جریانات نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی، جریانات نقدی ناشی از بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تأمین مالی، جریانات نقدی ناشی از مالیات بر درامد، جریانات نقدی ناشی از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری، جریانات نقدی ناشی از فعالیت‌های تأمین مالی» داشت درصورتی که در حال حاضر بر اساس استاندارد شماره دو حسابداری این گزارش شامل 3 طبقه می باشد که از ادغام همان طبقات 5 گانه قبلی تشکیل میشود. این طبقات سه گانه شامل موارد زیر می باشند:
1- فعالیت های عملیاتی
فعالیت هایی است که با عملیات اصلی شرکت در ارتباط می باشد؛ به عبارت دیگر در این طبقه از صورت جریان وجه نقد اطلاعات جریان های ورودی و خروجی وجه نقد که از فعالیت های اصلی یک شرکت ناشی میشود را در بر میگرند. موارد قابل ذکر در این طبقه شامل سود خالص، هزینه مالیات، هزینه استهلاک، حساب های پرداختنی و دریافتنی، سفارشات و پیش پرداخت ها ، موجودی کالا و سایر ورود و خروج هایی که با فعالیت های عملیاتی در ارتباط است.
اما نکته قابل توجه درمورد فعالیت های عملیاتی اینست که به 2 صورت مستقیم و غیر مستقیم گزارش میگردد که در ادامه به طور کامل شرح داده میشود.
2- فعالیت های سرمایه گذاری
فعالیت های سرمایه گذاری در حقیقت شامل یک سری ورودی و خروجی هرگونه از فعالیت های سرمایه گذاری است که برای نمونه میتوان به خرید و فروش سرمایه گذاری ها، خرید و فروش دارایی ها و تسهیلات اعطایی به افراد نام برد.
با محاسبه و گزارش این قسمت میتوان این برداشت را داشت که مدیریت یک شرکت چه میزان به دنبال استفاده بهینه از دارایی هایش و در نتیجه بالا بردن راندمانش می باشد.
3- فعالیت های تأمین مالی
فعالیت های تأمین مالی در حقیقت از ورود و خروجی های نقدی ناشی از فعالیت هایی است که منجر به تأمین مالی از راه های مختلف میگردد، که میتوان استقراض از شرکت های دیگر بصورت وام و یا اوراق قرضه نام برد.
اکثر افرادی که علم مالی محدودی دارند، فکر میکنند که هرچقدر بدهی یک شرکت بالاتر باشد عملکرد ضعیف تری برآن شرکت حاکم است درصورتی که نتنها وجود بدهی بد نیست بلکه در برخی شرایط مانند شرایط تورمی مقروض بودن به صرفه نیز میباشد، اما نکته اینجاست که هر شرکت باید براساس توانایی هایش و برنامه های آینده نگر خود دست به استقراض بزند، اگر شرایطی که گفته شد مهیا گردد زمینه برای ارتقا و پیشرفت شرکت ایجاد میگردد و به همین جهت است که وجوه دریافتی ناشی از استقراض های تأمین مالی جزئی از اطلاعات صورت جریان وجه نقد قرار گرفته است.
نحوه محاسبه صورت جریان وجه نقد
همانطور که پیش از این نیز اشاره شد در تهیه صورت جریان وجه نقد مقادیر کل قسمت های مذکور در بالا به صورت خالص محاسبه شده و در نهایت با یکدیگر جمع (جمع جبری) میگردد که در نهایت به مانده ابتدای دوره وجوه نقد اضافه شده و می بایست منتج به مانده پایان دوره وجوه نقد گردد.
اما نکته مهم اینجاست که طبقه اول صورت جریان وجه نقد یعنی فعالیت های عملیاتی به 2 صورت محاسبه میگردد، تنها تفاوت این 2 روش در اقلام مندرج در آن است که به شرح زیر می باشد:
الف) روش مستقیم:
در روش مستقیم ابتدا میبایست مواردی اعم از وجوه نقد دریافتی حاصل از فروش کالا یا ارائه خدمات، وجوه پرداختی بابت خرید کالا و هزینه های عملیاتی و ... را محاسبه نمود و در نهایت تمامی این اقلام را با هم جمع نمود.
روش مستقیم
1- وجه نقد دریافتی بابت فروش کالا
وجوه نقد دریافتی بابت فروش کالا در یک دوره ممکن است مربوط به فروش هایی باشد که در آینده صورت خواهد گرفت از این رو وجوه نقد دریافتی بابت فروش کالا با استفاده از رابطه زیر محاسبه میگردد:
2- وجه نقد پرداختی بابت خرید کالا و خدمات
جهت دستیابی به مبلغ وجوه پرداختی بابت خرید کالا ضرورت دارد که خرید واقعی طی دوره مالی مشخص گردد. برای تعیین خرید باید بهای تمام شده کالای فروش رفته در ارتباط با تغییر حساب موجودی کالا و حساب های پرداختنی تعدیل گردد؛ از این رو وجوه پرداختی بابت خرید کالا و خدمات با استفاده از رابطه زیر محاسبه می گردد:
3- وجه نقد پرداختی به کارکنان بابت حقوق
وجوه نقد پرداختی بابت هزینه حقوق در طی یک دوره، ممکن است مربوط به هزینه های حقوق دوره های قبل و یا مربوط به دوره جاری باشد؛ از این رو وجوه نقد پرداختی بابت هزینه حقوق با استفاده از رابطه ی زیر محاسبه می گردد.
4- وجوه نقد پرداختی بابت سایر هزینه ها
وجه نقد پرداختی بابت سایر هزینه ها در طی یک دوره ممکن است مربوط به هزینه هایی باشد که در دوره های قبل واقع شده (هزینه های پرداختنی) و یا مربوط به هزینه هایی باشد که در آینده واقع خواهد شد (پیش پرداخت هزینه)؛ از این رو وجوه نقد پرداختی بابت هزینه های عملیاتی با استفاده از رابطه زیر محاسبه میگردد.
لازم به ذکر است که بخشی از هزینه های عملیاتی غیر نقدی می باشد که این نوع هزینه ها مستلزم خروج وجه نقد نمی باشد فلذا می بایست آن ها را از جمع هزینه های عملیاتی حذف کرد.
5- وجوه نقد پرداختی بابت مالیات بر درآمد
جریان های نقدی مرتبط با مالیات بر درآمد تنها منحصر به پرداخت ها یا علی الحساب پرداختی از بابت مالیات بر درآمد یا استرداد مبالغ پرداختی از همین بابت است و در برگیرنده جریان های نقدی مربوط به سایر انواع مالیات ها که درآمد مربوط جزء درآمد مشمول مالیات تلقی نمیشود(مالیات تکلیفی و مالیات های مستقیم وضع شده بر تولید و فروش) نیست؛ نحوه محاسبه جریان های نقدی ناشی از مالیات بر درآمد با استفاده از گردش حساب ذخیره مالیات و پیش پرداخت مالیات به شرح زیر میباشد:
روش غیر مستقیم
نتیجه گیری
صورت جریان وجه نقد به منظور کنترل جریانات نقد شرکت و میزان ورودی و خروجی آن گزارش میگردد و در مواردی میتوان راهبرد های مدیریت و حتی آینده را با در نظر گرفتن اطلاعات این گزارش تحلیل کرد.