گامِ 5 تحلیل بنیادی- بدهی ها

1- حسابهای پرداختنی تجاری (Accounts payable)

به تعهدات پرداخت نشده ناشی از معاملات تجاری با شرکت های دیگر، حساب های پرداختنی گفته می شود به عبارت دیگر حساب­های پرداختنی تجاری، از خرید کالا و یا دریافت خدمات به صورت نسیه ایجاد میشوند. این حساب فقط در دفاتر حسابداری خریدار و فروشنده ثبت میشوند و از بابت آن سندی صادر نمی گردد. ویژگی دیگر حسابهای پرداختنی تجاری، آن است که این بدهی‌ها ظرف یکسال از تاریخ ترازنامه تسویه خواهند شد. بنابراین در گروه بدهیهای جاری نشان داده میشوند.

2- اسناد پرداختنی تجاری (Notes payable)

شرکتها آن دسته از تعهدات خود که در ازای آن یک سند رسمی بدهی به بستانکار ارائه میدهند را اسناد پرداختنی می نامند و آن را  تحت حسابی با عنوان اسناد پرداختنی ثبت می‌کنند. اگر این سند بدهی در ازای خرید کالا یا دریافت خدمات صادرشده باشد، اسناد پرداختنی تجاری نامیده میشود.

اما دلیل قرارگیری این حساب در سرفصل بدهی جاری از سررسید شدن سند بدهی در کمتر از یکسال مالی آینده نشأت میگیرد.

این حساب در مقایسه با حساب پرداختنی بدلیل وجود اسناد رسمی سندیت قانونی بیشتری دارد و به همین دلیل است که امکان وصول نشدن آن در شرکت های طلبکار بسیار پایین است.  به همین جهت در مبادلات تجاری استفاده از اسناد بدهی نسبت به حسابهای دفتری متداول‌تر است.

گفتنی است تفاوت دیگر اسناد پرداختنی با حسابهای پرداختنی در آن است که معمولا حساب‌های پرداختنی ظرف مدت زمان کوتاه‌تری تسویه میشود و از اسناد پرداختنی برای معاملاتی که سررسید طولانی‌تر دارند استفاده می‌شود.

3- مالیات پرداختنی (Tax payable)

شرکتهای بازرگانی و تولیدی در فرآیندهای تجاری با دو نوع مالیات مواجه هستند؛ مالیات و عوارض بر ارزش‌افزوده و مالیات بر درآمد.

در حقیقت مالیات و عوارض برارزش افزوده مبلغی است که خریدار کالا می بایست پرداخت کند اما به دلیل امکان پذیر نبودن واریز این مانده های خرد به حساب سازمان امور مالیاتی این امکان میسر شده که شرکت های تولیدی این مبالغ را برای تمام تولیداتشان به صورت دوره های (ماهانه، فصلی یا سالانه) به حساب این سازمان واریز ‌نمایند و در عوض میزان مالیات پرداختی سهم مصرف کننده را به قیمت روی کالا بیفزایند که با فروش آنها به نوعی طلبشان از مصرف کنندگان تسویه میشود.

اما علاوه بر مالیات و عوارض ارزش افزوده ، مالیات بر درآمد نیز وجود دارد که یک قسمتی از این مالیات سهم شرکت هاست و قسمت دیگر سهم کارمندان بابت حقوق دریافتی شان میباشد که از طرف شرکت پرداخت و از حقوق قابل پرداخت به آنها کسر میگردد.

4- ذخیره مالیات 

در صورت وجود سود مشمول مالیات، با اعمال نرخ‌های مربوطه طبق قوانین مالیاتی، ذخیره مالیات بر درآمد شرکت محاسبه می گردد.

5- سایر حساب‌ها و اسناد پرداختنی (Other Accounts & Notes payable)

به هر حساب و اسناد پرداختنی که در حساب‌ها و اسناد پرداختنی تجاری طبقه‌بندی نشود سایر حساب ها و اسناد پرداختنی می گویند. این گونه تعهدات ناشی از فعالیت هایی اند که عمومأ شامل عملیات اصلی شرکت نمی شوند.

6- پیش‌دریافت درآمد

همانطور که از اسم این حساب پیداست، به دریافت پیش از موعد درآمد از شرکت های طرف حساب و مشتریان حساب پیش دریافت درآمد میگویند به عبارت دیگر دآمد هایی که وجه مربوط به آن دریافت شده اما کالا یا خدماتی به مشتریان ارائه نگردیده. برای نمونه میتوان به شرکت های هواپیمایی که وجه بلیط ‌های فروخته شده پروازهای  خود را مدتی قبل از ارائه خدمات پرواز از مشتریان دریافت مینمایند، اشاره نمود.

دلیل احتساب این حساب به عنوان زیرمجموعه بدهی های جاری عدم تحویل کالا و خدمات میباشد.

7- حصه جاری بدهی‌های بلندمدت

همان‌گونه که پیش از این نیز بیان گردید، بدهی‌هایی که ظرف یکسال پس از تاریخ ترازنامه تسویه میشوند می بایست در بخش بدهی های جاری طبقه‌بندی و گزارش شوند. بنابراین، آن قسمت از بدهی های بلندمدتی که سرسید آن ها در دوره مالی جاری و یا حداکثر یک سال دیگر باشد در تاریخ ترازنامه به عنوان بدهی‌های جاری طبقه‌بندی میشود.

برای مثال، فرض کنید شرکت وامی 5 ساله به مبلغ 5,000,000 در ابتدای سال 1400دریافت کرده است و قرار شده که هر سال از سال 1401 به بعد مبلغ 1,000,000 ان پرداخت گردد؛ در ابتدا سال 1400 کل این 5,000,000 به حساب بدهی بلند مدت منتقل میگردد اما در پایان سال 1400 مبلغ 1,000,000 آن به حساب حصه جاری بدهی های بلند مدت رفته و جزئی از بدهی های جاری محسوب میشود ، اما مابقی مبلغ یعنی 4,000,000 در همان حساب بدهی های بلند مدت باقی می ماند.