چشم‌انداز جهانی فناوری اطلاعات و ارتباطات، عمدتاً به دلیل پذیرش و گسترش برنامه‌ها و تکنولوژی‌های نوآورانه، با سرعتی بی‌سابقه در حال تغییر است.
روندهای فناوری نوآورانه مانند فناوری 5G، خدمات و پردازش ابری، اینترنت اشیاIoT و فناوری بلاکچین در حال ایجاد شرکت‌های چابک و بهبود تجربه مشتریان هستند که منجر به زنجیره‌های ارزش و مدل‌های تجاری منحصر به فردی شده‌اند.
افزایش نفوذ اینترنت، پهنای باند و تلفن‌های همراه، باعث رشد بازار ICT در سراسر جهان شده و تقاضای مشتری برای دسترسی در هر مکان و هر زمان به محتوا و محصولات، همراه با نیاز سازمانی برای چابکی، بازار فناوری اطلاعات و ارتباطات را هدایت می‌کند.
با نزدیک به 5.7 میلیارد مشترک تلفن همراه و 5 میلیارد مشترک اینترنت، بازار ICT فرصت بزرگی برای فعالان حوزه فناوری فراهم کرده است.
دنیای امروز، به سرعت در حال تبدیل شدن به جامعه اطلاعاتی است؛ جامعه‌ای که در آن، دانایی و میزان دسترسی و استفاده مفید از اطلاعات، نقش محوری و تعیین‌کننده‌ای در سرنوشت بشریت ایفا می‌کند. در چنین شرایطی،ICT به یکی از مباحث مهم تبدیل شده است.
ارتباطات ثابت و ارتباطات سیار
تا پایان سال 2021 ،3.5 میلیارد نفر مشترک خدمات تلفن همراه شدند که 67 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد. در اکثر کشورها، اکثر بزرگسالان اکنون صاحب تلفن‌همراه هستند، که نشان می‌دهد رشد آینده از سوی جمعیت‌های جوانتر حاصل خواهد شد که برای اولین بار اشتراک تلفن همراه دریافت می‌کنند.
رشد فناوری تلفن‌های همراه و افزایش قابلیت‌های آن، تقاضا را برای خدمات پهنای باند موبایل افزایش داده که موجب رشد سرعت تغییر فناوری‌های موجود در این صنعت شده است. در پنج سال گذشته، متوسط رشد سالانه پهنای باند سیار در حدود 11 درصد بوده و در حال حاضر ضریب نفوذ تلفن‌های همراه از 110 درصد نیز گذشته است.
پهنای باند ثابت نیز در جهت رشد استفاده از خدمات اینترنت در پنج ساله گذشته به طور متوسط رشد سالانه 7 درصدی داشته است، با این وجود تلفن‌های ثابت دیگر محبوبیت خود را از دست داده‌اند و میزان مشترکین آنها هر ساله کاهش می‌یابد.
فناوری 5G
در اوایل 2012 بود که اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) برنامه توسعه نسل پنجم ارتباطات سیار را معرفی کرد و از آن تاریخ مسابقه شرکت‌ها برای رسیدن به نسل پنجم آغاز شد.
این فناوری به طور رسمی از سال 2019 وارد بازار و گوشی‌های هوشمند شد. پیش‌بینی می‌شود فناوری 5G طی سه سال و نیم از آغاز تجاری‌سازی به عدد سه و نیم میلیارد کاربر در جهان برسد.
این درحالی است که رسیدن به این تعداد کاربر برای 4G حدود ۴ سال و برای 3G حدود ۱۲ سال طول کشید و این حکایت از سرعت بالای توسعه این فناوری نسل جدید دارد. کره جنوبی و چین جزو کشورهای پیشگام تجاری‌سازی 5G در کشورهای خود بوده‌اند.
در واقع کره‌جنوبی اولین کشوری بود که به کارگیری فناوری 5G را در شبکه ارتباطی خود آغاز کرد. با سرعتی که این کشور درحال به‌روزرسانی شبکه ارتباطی خود است پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ حدود ۶۰ درصد از شبکه موبایلی خود را به این نسل جدید ارتقا دهد و پیشگامی خود را در این حوزه حفظ کند.
در اکثر کشورهای دنیا 5G به صورت هات‌اسپات و FWA مورد استفاده قرار می‌گیرد و شروع آن از حوزه‌های B2B و سرویس‌های کسب‌وکارها است. پیش‌بینی می‌شود این نسل جدید اینترنت همراه تا سال ۲۰۲۴ در دنیا فراگیر شود و به وضعیت فعلی پوشش 4Gبرسد.
وضعیت صنعت در ایران
رشد صنعت فناوری اطلاعات و نرم‌افزار در ایران ظرف سال‌های گذشته چشمگیر بوده است. ورود و توسعه نسل چهارم اینترنت همراه در ایران با شگفتی‌های بسیاری همراه بود و شروع اوج‌گیری فعالیت بسیاری از کسب‌وکارهای اینترنتی موفق امروزی خصوصاً در حوزه تاکسی‌های آنلاین را باید مدیون این رویداد دانست.
اما در سال‌های گذشته، نگاه امنیتی به این حوزه به مهمترین مانع رشد و توسعه شرکت‌ها تبدیل شده است. علی رغم این محدودیت‌ها تعداد کاربران همواره رشد داشته و اکنون در حوزه ارتباطات سیار تعداد اشتراکات به 98 میلیون رسیده است. اینترنت ثابت سرعت رشد پایین‌تری داشته و اکنون در حدود 11 میلیون مشترک خدمات اینترنت ثابت هستند.
دولت و وزارت ارتباطات و فناوری ارتباطات به واسطه سازمان مقررات ارتباطات رادیویی (رگولاتوری)، قوانین و سیاست‌گذاری‌های مد نظرشان را تصویب و اجرا می‌کنند و از این رو، این سازمان مهمترین نهاد نظارتی در این صنعت به شمار می‌رود.
در بازار سرمایه ایران چهار نماد هایوب، اپرداز، اوان و آسیاتک در گروه اطلاعات و ارتباطات قرار دارند.
این چهار شرکت در ابتدا (و تاحدودی اکنون) از نظر ارائه محصولات و خدمات‌دهی متفاوت بودند؛ اما طی سال‌های گذشته تلاش کردند دامنه تنوع محصولات خود را بالا ببرند و از تک محصولی خارج شوند. از این نظر اکنون هریک از این شرکت‌ها طیف متنوعی از محصولات و خدمات را در بازار ارتباطات ایران ارائه می‌کنند .
نمادهای مخابرات و همراه، در گروه مخابرات نیز با توجه به گستره خدماتی که ارائه می‌دهند و همپوشانی حوزه فعالیتشان در بسیاری از زمینه‌ها، می‌توان در کنار این چهار نماد قرار داد.
در رابطه با فناوری 5G، با وجود آنکه روند توسعه نسل پنجم اینترنت همراه به سرعت در بسیاری از کشورهای جهان درحال انجام است، ایران ورود نسبتا دیر هنگامی به این حوزه داشت.
در سال 1400 با معرفی پروانه‌های جدید FWA ،مجوز فعالیت در این حوزه به شرکت‌ها داده شد. در حال حاضر تنها چهار شرکت ایرانسل، هایوب، مبین نت و فرا داده‌ی ایرانیان هستند که در این حوزه فعالیت می‌کنند.