اندیکاتور OBV مخفف On Volume Balance است که با نام‌های اندیکاتور حجم تعادلی/ حجم متوازن یا اندیکاتور حجم و قیمت شناخته می‌شود. مبتکر این اندیکاتور آقای جوزف گرانویل[1] است که در سال ۱۹۶۲ در کتابش با عنوان راه حل جدید گرانویل برای سودآوری در بازار سهام[2] آن را معرفی کرد.
[1] Granville Joseph
[2] Profits Market Stock to Key New s’Granville
این اندیکاتور حجم معاملات را رصد می‌کند و زمانی که شاهد افزایش آن همراه با روند قیمتی است، سیگنال‌هایی را به معامله‌گر ارسال می‌کند.
اندیکاتور حجم تعادلی یک اندیکاتور مومنتوم است که برای تایید روند نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. آنچه در این اندیکاتور اتفاق میافتد، مقایسهی روند قیمت سهم با جریان حجم منفی و مثبت است.
آقای گرانویل معتقد بود حجم عاملی است که میتواند بازار را تکان بدهد. به همین خاطر از این اندیکاتور استفاده کرد تا از بر اساس تغییرات حجمی از تغییرات عمده‌ی سهام مطلع شود. او پیشبینیهای اندیکاتور را مثل فنری می‌دانست که به شدت فشرده می‌شود.
وقتی افزایش حجم اتفاق بیفتد ولی تغییرات چشمگیری را در سهم نبینیم، در نهایت این فنر از حالت فشرده خارج می‌شود و قیمت را با خودش یا به سمت بالا یا به سمت پایین می‌کشد.
تفسیر اندیکاتور OBV
همزمان با تفسیر اندیکاتور OBV میتوانیم با استراتژی آن در تحلیل تکنیکال هم آشنا بشویم. از دید آقای گرانویل حجم عاملی است که حتی از قیمت هم مهمتر است.
وقتی حجم در حرکات صعودی رشد می‌کند، این اندیکاتور هم با روندی صعودی مواجه می‌شود. اما اگر همین افزایش حجم در روند نزولی اتفاق بیفتد، اندیکاتور هم حرکتی منفی و به سمت پایین خواهد داشت. ولی حجم تعادلی منفی نشان از فشار حجمی فروش دارد که ممکن است باعث کاهش قیمت در آینده شود.
به یاد داشته باشید که مقدار مطلق این اندیکاتور چندان اهمیتی برای ما ندارد. به جای آن روند اندیکاتور حجم تعادلی است که باید به آن چشم بدوزیم. یعنی باید روند اندیکاتور را به دست بیاوریم و با روند اصلی سهم مقایسه‌اش کنیم.
با مشخص کردن سطوح حمایت و مقاومت و در صورت شکست این سطوح میتوان از تغییر روند در اندیکاتور مطلع شد که این امر منجر به صدور سیگنال می‌شود. افزایش یا کاهش قابل توجه حجم میتواند واکنش‌های شدیدی را در خط اندیکاتور به جا بگذارد.
محاسبه اندیکاتور OBV
فرمول اندیکاتور حجم تعادلی ساده است و بیشتر مفهومی است. به تصویر زیر نگاه کنید:
متغیرهای این فرمول عبارت اند از:
- OBV: حجم تعادلی فعلی
- OBVPrev: سطح قبلی حجم تعادلی
- Volume: آخرین حجم معاملات
- Close: قیمت بسته شدن امروز
- ClosePrev: قیمت بسته شدن قبلی
برای انجام محاسبات اول از همه به OBVPrev نیاز داریم. حالا قوانین زیر را بخوانید که شکل ساده شده‌ی فرمول بالا هستند:
- اگر قیمت بسته شدن امروز بیشتر از قیمت بسته شدن قبلی باشد، حجم تعادلی برابر است با مجموع حجم تعادلی قبلی و حجم امروز.
- اگر قیمت بسته شدن فعلی با قیمت بسته شدن قبلی تفاوتی نداشته باشد، حجم تعادلی فعلی با حجم تعادلی قبلی برابر خواهد بود.
- همچنین اگر قیمت بسته شدن امروز کمتر از قیمت بسته شدن قبلی باشد، حجم تعادلی فعلی از تفریق حجم تعادلی قبلی و حجم امروز به دست می‌آید.
اندیکاتور OBV مجموع جریان حجم‌های مثبت و منفی را طی زمان نشان میدهد. تحلیلگران از واگرایی‌های میان نمودار قیمت و اندیکاتور استفاده می‌کنند تا حرکات بعدی سهام را پیشبینی کنند.
این محاسبات نشان میدهد که این اندیکاتور قادر است مجموع کل حجم معاملات فعلی دارایی را در بازه‌ای مشخص نشان بدهد. اندیکاتور OBV همچنین به ما جهت حجم را نشان میدهد. یعنی می‌گوید آیا حجم در حال ورود به بازار است یا خروج از آن. این اندیکاتور حجم تجمعی را نشان میدهد که میتواند مثبت یا منفی باشد.
تحلیل اندیکاتور OBV
در تحلیل اندیکاتور حجم تعادلی باید بگوییم که این اندیکاتور به دنبال آن است که بفهمد ورود پول هوشمند داشته‌ایم یا خروج آن را. اندیکاتور OBV نسبت به سرمایه گذاری سرمایه گذاران نهادی و سرمایه‌گذاران خرد و معمولی تفاوت‌هایی قائل می‌شود.
فرض کنید سرمایه گذاران خرد در حال فروش سهام هستند و نهادهای بزرگی مثل صندوق های سرمایه گذاری مشترک یا صندوق‌های بازنشستگی هم همان سهام را می‌خرند. در این شرایط افزایش حجم بسیار محتمل است که میتواند باعث افزایش قیمت شود. این مسئله در اندیکاتور OBV به عنوان سیگنال صادر می‌شود.
زمانی که حجم روزهای مثبت زیاد است، اندیکاتور افزایش پیدا می‌کند و وقتی حجم روزهای منفی بالا می‌رود، مقدار اندیکاتور کم می‌شود. این همه‌ی آن چیزی است که اندیکاتور حجم تعادلی سعی دارد به ما بگوید.
این نکته را هم بدانید که معمولاً OBV تحرکاتی زودتر از نمودار قیمت دارد. پس اگر اندیکاتور رو به رشد بود ولی سهم در حال درجا زدن یا حرکات منفی بود می‌شود انتظار صعود داشت. به طور معکوس اگر اندیکاتور نزولی باشد ولی سهم در حال رنج زدن یا حرکت صعودی باشد می‌شود از احتمال ریزش قیمت‌ها مطلع شد.
استراتژی به کار رفته در اندیکاتور OBV میتواند در شناسایی دو مورد زیر کارآمد باشد
- واگرایی
- تایید روند
واگرایی زمانی اتفاق میافتد که سهم و اندیکاتور در دو جهت مخالف حرکت می‌کنند. یعنی اگر نمودار قیمت صعودی است، اندیکاتور حرکتی نزولی دارد و برعکس. واگرایی ممکن است به صورت صعودی یا نزولی ظاهر شود که در هر صورت از اولویت حجم بر قیمت خبر میدهد.
واگرایی صعودی وقتی اتفاق میافتد که اندیکاتور به سمت بالا حرکت می‌کند و کفهای بالاتری را تشکیل میدهد. در سمت دیگر قیمت سهم روی نمودار در حال کاهش است که این مسئله با ایجاد کف‌هایی پایین‌تر تایید می‌شود.
افزایش یا کاهش قیمت سهم در صورتی که با کاهش حجم معاملات همراه باشد نشانگر کاهش مومنتوم صعودی یا نزولی است. اما اگر افزایش یا کاهش قیمت سهام با افزایش حجم معاملات همراه باشد، میتوانیم متوجه قدرت روند شویم.
واگرایی‌های نزولی هم به صورت معکوس رخ می‌دهند. یعنی وقتی در اندیکاتور کفهای قیمتی پایین‌تر هستند ولی در نمودار قیمت کفهای بالاتر تشکیل می‌شود. حال نوبت به به آموزش تایید روند به کمک اندیکاتور OBV که این هم سیگنال دیگری است که از این اندیکاتور قابل استخراج است.
. وقتی کانالی صعودی در OBV تشکیل شود که همگام با نمودار قیمت است میتوان از قدرت روند صعودی مطلع شویم. اما اگر روند اندیکاتور حجم تعادلی طوری باشد که منجر به ایجاد کف‌هایی پایین‌تر شود و با نمودار قیمت همگام باشد، روندمان نزولی خواهد بود.
از سویی دیگر اگر سهم در کانال صعودی حرکت کند ولی OBV افزایش پیدا نکند، متوجه کاهش فشار خرید می‌شویم و میتوان حدس زد که ممکن است روند معکوس شود. معکوس این حالت هم ممکن است اتفاق بیفتد که در نهایت میتواند باعث افزایش فشار خرید شود.
اگر در روند صعودی، نمودار قیمت خط روندش را بشکند، زمانی که به عنوان مثال اندیکاتور هم سطح حمایتی‌اش را بشکند سیگنال نزولی تایید می‌شود.
محدودیت اندیکاتور OBV
حجم تعادلی در گروه اندیکاتورهای پیشرو یا متقدم دسته‌بندی می‌شود. یعنی میتواند با توجه به فاکتورهایی که در نظرش اهمیت دارد، پیشبینیهای را در مورد سهم انجام بدهد.
اما اگر به دنبال این باشید که بفهمید چرا این سیگنال‌ها صادر شده‌اند و چه دلیلی پشت آنها نهفته است، دست خالی برمیگردید! همین مسئله میتواند منجر به افزایش احتمال صدور سیگنال‌های نادرست شود. برای جبران این مسئله میتوانیم این OBV را با یک اندیکاتور متاخر مثل میانگین متحرک به کار ببریم.
با این کار وقتی OBV سیگنال میدهد، میانگین متحرک میتواند آن سیگنال را تایید کند.
حرکت اندیکاتور و سهم در یک جهت از قدرت روند و ادامه‌ی آن خبر میدهد. اما اگر حجم معاملات در یک روز مشخص بسیار کم یا زیاد شود، ممکن است داده‌های اندیکاتور برای مدتی غیرقابل استفاده شود و نتوان به درستی آن را تفسیر کرد.
مثال گاهی ممکن است خبری در مورد افزایش سود قابل توجه شرکت منتشر شود که روی اندیکاتور اثر می‌گذارد. اما باید توجه کرد که این تغییر در اندیکاتور به دلیل تغییر در حرکت روند نبوده است.
پس معامله‌گر باید حواسش را نسبت به این مسائل جمع کند تا گرفتار سیگنال‌های فیک و نادرست نشود.
جمع‌بندی
اندیکاتور OBV یا اندیکاتور حجم تعادلی از جمله اندیکاتورهای مومنتوم است که به حجم اهمیت میدهد. سیگنال‌های این اندیکاتور با توجه به تغییر حجم صادر می‌شوند. در روزهایی که قیمت پایانی از قیمت پایانی روز قبل بیشتر باشد، مقدار اندیکاتور حجم تعادلی افزایش پیدا می‌کند.
وقتی که قیمت پایانی فعلی از قیمت پایانی روز قبلی کمتر باشد، مقدا اندیکاتور کم می‌شود. از این اندیکاتور میتوان برای تایید روند استفاده کرد. همچنین میتواند به کمک واگرایی و شکست خطوط روند نیز نقاط ورود و خروج به معامله را پیدا کرد.
بزرگترین عیب این اندیکاتور این است که اخبار می‌توانند روی آن اثر بگذارند، بدون آنکه این تغییر ناشی از تغییر روند بوده باشد.